De vrucht van de Geest: Vriendelijkheid en Goedheid

Het 5^e aspect van de vrucht van de Geest is vriendelijkheid (Galaten 5:22). Kijk eens goed naar wat er volgens de Schrift gepaard gaat met ware vriendelijkheid: “Doe alle wrok, woede en haat uit uw leven weg. Vloek niet, maak geen  ruzie en beledig elkaar niet; vermijd alles wat slecht is. Wees in plaats daarvan vriendelijk en liefdevol voor elkaar. Vergeef  elkaar, zoals God uw zonden heeft vergeven om wat Christus voor u deed”
(Efeze 4:31-32, Het Boek).

In een onderzoek uit 2003 naar 37 culturen uit de hele wereld werd aan 16.000 mensen gevraagd wat zij de belangrijkste eigenschappen voor een partner vonden. Wat bleek: aan vriendelijkheid werd de grootste voorkeur gegeven! Mensen willen vriendelijk behandeld worden, maar vinden het veel moeilijker om zelf vriendelijk te zijn. 

Als we willen dat God, Die de ultieme controle heeft over hoe dingen in het universum verlopen, vriendelijk voor óns is, kunnen we er maar beter voor zorgen dat we ook vriendelijk voor anderen zijn. “Zalig zijn de barmhartigen, want aan hen zal barmhartigheid bewezen worden” (Mattheüs 5:7). 

Het gebrek aan vriendelijkheid verspreidt zich snel. De apostel Paulus voorspelde correct een koude en hardvochtige wereld “in de laatste dagen” (2 Timotheüs 3:1-3). Met als gevolg dat de mensen nu hongeren naar menselijke vriendelijkheid!

Wat is vriendelijkheid?

Vriendelijkheid begint met zorgzaamheid – begaan zijn met anderen en meelevend zijn. Vervolgens moeten we er een doelbewuste gewoonte van maken om actief te kijken waar mogelijkheden zijn om vriendelijkheid te tonen. 

Het Griekse woord voor “vriendelijk” is chrestos. Eén van de betekenissen ervan is bruikbaar, en daaruit wordt duidelijk dat Bijbelse vriendelijkheid daden inhoudt. “Vrienden, wij moeten ophouden te zéggen dat we van elkaar houden. Wij moeten echt van elkaar houden en het uit onze daden laten blijken” (1 Johannes 3:18, Het Boek). 

Daden omvatten altijd in enige mate zelfopoffering en dus vrijgevigheid van onze kant, vooral wat betreft onze tijd. 

Natuurlijk wil een grotere nadruk op daden in plaats van op woorden niet zeggen dat woorden overbodig zijn. 

Daden houden ook woorden in. Bemoedigende woorden vol troost, beleefdheid, complimenten en zelfs bestraffing kunnen hartverwarmende, vriendelijke daden zijn. Verschillende Bijbelse spreuken duiden hierop.

Als we ons bewust zijn van de emotionaliteit van anderen, helpt dit ons bij wat we wel en wat we niet kunnen zeggen. We moeten mensen helpen om te genezen van hun emotionele wonden in plaats van zout in deze wonden te strooien. 

Ons motief voor “liefdega-ven” (Mattheüs 6:1-4) dient niet te zijn het willen maken van indruk op anderen. De grootste beloningen van God volgen op vriendelijke daden die in nederigheid, stilte en, als dat praktisch is, in anonimiteit plaatsvinden. Als we iemand een gunst bewijzen om er iets voor terug te krijgen is dat niet verkeerd, tenzij het illegaal of onethisch is. Maar iemand een gunst bewijzen om er zelf voordeel uit te halen is geen echte vriendelijkheid. Oprechte vriendelijkheid wil zeggen dat we een helpende hand uitsteken, terwijl we daar niets voor terug verwachten.

Vriendelijk zijn tegen ondankbare mensen? Ai!

Als u en ik vriendelijk zijn tegen honderden aardige mensen, wil dat dan niet zeggen dat wij vriendelijke mensen zijn? Misschien wel, als we afgaan op de normale normen. Maar Gods normen verlangen van ons dat we vriendelijk zijn tegen iedereen – zelfs tegen “slechte” mensen.

Als we dus een goede daad verrichten voor iemand en we daar geen “dank je wel” voor terugkrijgen, krijgen we makkelijk het gevoel om die persoon te “moeten geven wat hij verdient”  en onze handen van hem af te trekken. Maar onze “natuur-lijke” reactie is niet voldoende als we “kinderen van de Allerhoogste” willen zijn. We moeten onszelf afvragen: “Wat zou Jezus doen?”, en dan op díe manier handelen.

Sommige mensen hebben nooit geleerd om dankbaar te zijn, en zijn blind voor de zonde van ondankbaarheid. Een belangrijke factor in de huidige wereld is dat veel mensen psychologisch verward, gewond en beschadigd zijn omdat ze verwaarloosd, afgewezen of misbruikt zijn, met name tijdens de kwetsbare kindertijd. Ze kunnen vol depressie, angsten, boosheid en achterdocht zitten.

En mensen die zelf niet zijn misbruikt, kunnen wel het gedrag hebben overgenomen van mensen die zelf zijn misbruikt.

Als u uw hand uitsteekt om een hond te aaien, zal hij dan kwispelen met zijn staart of zal hij u bijten? Als hij herhaaldelijk is geslagen en mishandeld, kan hij uw beweging opvatten als een bedreiging, en u bijten. 

Op dezelfde manier zijn veel mensen achterdochtig als het op vriendelijke daden aankomt. Ze gaan ervan uit dat iedereen een egoïstisch, onderliggend motief heeft en eropuit is om hen te kwetsen of pijn te doen. Maar deze mensen hebben meer dan anderen vriendelijkheid nodig! Aanhoudende pogingen om vriendelijk tegen hen te zijn, kunnen hen er langzaam maar zeker van overtuigen dat u een ware vriend bent. 

Vriendelijkheid ontwikkelen

Het vereist een bepaalde inspanning om werkelijk vriendelijk te zijn. In Galaten 5:19-21 noemt de apostel Paulus de menselijke natuur “het vlees” en onze natuurlijke neigingen “de werken van het vlees”. Hieronder vallen haat, jaloezie, egoïstische ambities en afgunst. 

Vriendelijkheid vereist het tegenovergestelde – liefdevolle bezorgdheid om anderen. “Doe niets uit eigenbelang of ijdelheid maar wees bescheiden en acht anderen belangrijker dan uzelf. Laat ieder niet alleen de belangen van zichzelf in het oog houden, maar ook die van anderen” (Filippenzen 2:3-4, GNB).

Onze aangeboren menselijke natuur moet vervangen worden door Gods natuur, en dat kan alleen gebeuren door het geschenk te ontvangen van Gods Geest die in ons komt wonen (Hande-lingen 2:38), en de bijzondere vrucht die dit oplevert (Galaten 5:22). Alle karaktereigenschappen die hier worden genoemd, hangen nauw met elkaar samen en versmelten met elkaar om zo het volledige karakter van God te weerspiegelen!

Volg de Bijbelse voorbeelden van vriendelijkheid na

Bijzondere voorbeelden van vriendelijkheid kunnen ons aanzetten tot grotere vriendelijkheid: zoals koning David ten opzichte van Mefiboseth (2 Samuel 9). Of de Sunamitische vrouw en haar man ten opzichte van Elisa (2 Koningen 4:8-10). En Dorkas (Handelingen 9:36-39) en Barnabas (Handelingen 4:36).

Een ander voorbeeld is de “degelijke huisvrouw” uit Spreuken 31. “Vriendelijke onderwijzing ligt op haar tong” (vers 26, NBG). Laat uit onze mond ook vriendelijke onderwijzing uitgaan!

Een van de belangrijkste Hebreeuwse woorden in het Oude Testament is checed, dat 240 keer gebruikt wordt. Vaak wordt het vertaald met goedertierenheid, maar de betekenis ervan is breder – het strekt zich namelijk ook uit tot loyale of standvastige liefde en verbondstrouw. Dit woord kan niet met één enkel Nederlands woord vertaald worden, ten dele omdat taal ontoereikend is om dit hoofdkenmerk van Gods karakter te beschrijven. Het woord toewijding komt wellicht nog het dichtst in de buurt. Maar het betonen van deze toegewijde liefde in de vorm van daden valt er ook onder. Om die reden wordt het woord soms terecht vertaald met het reeds genoemde goedertierenheid, maar ook met barmhartigheid of vriendelijkheid.

De Schrift looft de checed van God veelvuldig. Ook leert de Schrift ons dat wij checed ten opzichte van elkaar dienen te hebben.

Jezus Christus bewees vriendelijkheid op een manier die voor die tijd en die cultuur bepaald radicaal was. Hij was begaan met álle mensen, van alle rangen en standen en achtergronden.

Toen Jezus de menigte mensen zag met al hun problemen, ziektes en verwarring, was Hij “met ontferming bewogen” (Mattheüs 9:36; 14:14; 18:27). Wanneer wij kijken naar de mensen om ons heen, dienen ook wij met ontferming bewogen te zijn. Ook wij dienen te helpen, te geven, te delen, te zorgen voor, te bemoedigen, mildheid te betonen, vol medeleven te zijn en hiernaar te handelen voor zover wij hiertoe in staat zijn – oftewel: vriendelijk te zijn.

Moge de vrucht van vriendelijkheid in ieder van ons blijven bloeien en groeien. En laten we vooral ernaar streven om te volgen in de voetstappen van Jezus Christus, Die Gods checed personifieerde in het grootste voorbeeld van goedertierenheid.

Goedheid: Gods karakter en het potentieel van de mens

Het 6^e aspect van de vrucht van de Geest is goedheid. De geestelijke vrucht goedheid stelt de zondige mens in staat om goed te doen en goed te zijn – goed in de meest ware zin van het woord. Goedheid is nu eenmaal de essentie van Gods natuur.

Ondervindt u een innerlijke, geestelijke strijd? Als dat zo is, is dat een goed teken. Het is een teken dat u goedheid najaagt, wat ervoor zorgt dat de slechtheid van de menselijke natuur terugvecht, want volgens de Bijbel zit slechtheid in de menselijke natuur (Romeinen 8:7). Goedheid daarentegen niet. Maar God heeft een geweldig plan om ons karakter radicaal te veranderen!

Hoewel we van nature geneigd zijn om tegen God in opstand te komen door onze zonden, is Hij vastberaden om ons te helpen die natuur te overwinnen om een leven van rechtvaardigheid en goedheid te leiden. Dit is alleen mogelijk door middel van een relatie met Hem. De apostel Johannes legde dit uit: “Wie goeddoet [als manier van leven], is uit God; maar wie kwaad doet [als manier van leven], heeft God niet gezien [dat wil zeggen, heeft Hem niet werkelijk leren kennen]” (3 Johannes vers 11).

Johannes legde ook uit dat God door de Heilige Geest leeft in degenen die werkelijk uit God zijn, zoals staat in 1 Johannes 4:13 (zie ook Romeinen 5:5).

Goedheid: onderdeel van Gods natuur

In de Bijbel heeft de “goedheid” van God vaak betrekking op Zijn liefdevolle vrijgevigheid als het gaat om het overvloedig voorzien in alles wat de mensheid nodig heeft en verlangt (Psalm 23:6; 65:10). Goedheid kan ook slaan op Gods overvloedige genade en geduld, waardoor meer zondaars de tijd krijgen om zich te bekeren (Romeinen 2:4).

Maar Gods goedheid is veel méér dan dit alles. Het is Gods natuur zélf – Zijn rechtvaardigheid en heiligheid. In Efeze 5:9 zien we dat Zijn goedheid nauw verbonden is met rechtvaardigheid en waarheid.

Naar de mate waarin wij Gods goedheid in ons hebben, bezitten we goddelijkheid of lijken we op God. De Bijbel verschaft ons Gods volledige “opvoeding tot een rechtschapen leven” (2 Timotheüs 3:16, Willibrordvertaling). Dus dienen we de Bijbel te koesteren en veel vaker te lezen dan welk ander boek ook! Alleen met behulp van de Bijbel kunnen we leren om als God te zijn.

We moeten goeddoen

Jezus wil dat ieder van Zijn discipelen “veel vrucht draagt” (Jo-hannes 15:8). Om vrucht te dragen is actie vereist – weten wat juist is om te doen en er vervolgens naar handelen. Jakobus schreef hierover: “Wees daders van het Woord” (Jakobus 1:22). Het is niet voldoende om zich simpelweg van kwaad te onthouden en verder niets te doen. “Dien elkaar door de liefde,” zegt Galaten 5:13. Jezus’ parabel van de schapen en de bokken laat zien dat God weet hoeveel we van Hem houden door de mate waarin we onbaatzuchtige, opofferingsgezinde liefde jegens anderen laten zien (Mattheüs 25:31-46).

Goede werken omvatten gehoorzaamheid aan Gods wetten. God geeft Zijn Heilige Geest “aan hen die Hem gehoorzaam zijn” (Handelingen 5:32). Dat betekent niet dat behoud verdiend kan worden door gehoorzaamheid. We zijn behouden door Gods genade, die “de gave van God” is (Efeze 2:8). We zijn echter wel “geschapen in Christus Jezus om goede werken te doen” (vers 10). Iemand die van God houdt, zal die liefde voor God graag laten zien door Zijn geboden te bewaren (1 Johannes 5:3; 2 Johannes vers 6)!

Christus zei dat we goed moeten doen aan iedereen, zelfs aan onze vijanden! “Maar Ik zeg tegen u die dit hoort: Heb uw vijanden lief; doe goed aan hen die u haten. Zegen hen die u vervloeken, en bid voor hen die u belasteren” (Lukas 6:27-28). (Bekijk onze video hier).

Even later zegt Hij: “En als u hen liefhebt die u liefhebben, wat voor dank komt u daarvoor toe? Immers, ook de zondaars hebben degenen lief die hen liefhebben. En als u goeddoet aan hen die aan u goeddoen, wat voor dank komt u daarvoor toe? Immers, ook de zondaars doen hetzelfde” (verzen 32-33). Jezus laat zien dat goeddoen aan iemand die u goeddoet, geen ware goedheid is. Het is niet meer dan twee mensen die elkaar een dienst bewijzen, en dat kan, in ieder geval ten dele, zelfzuchtig zijn. Gods maatstaf is de allerhoogste! 

Een inspirerende passage om niet te vergeten is de volgende: “En laten wij niet moe worden goed te doen, want te zijner tijd zullen wij oogsten, als wij het niet opgeven. Laten wij dus, terwijl wij gelegenheid hebben, goeddoen aan allen, maar vooral aan de huisgenoten van het geloof [mede-gelovigen]” (Galaten 6:9-10).

Onze houding en onze daden moeten overeenstemmen

God is net zo geïnteresseerd in onze houding als in onze daden. Jakobus schreef aan de vroege christenen het volgende: “Reinig de handen [daden], zondaars, en zuiver de harten [houding], dubbelhartigen [door met één been in de wereld te staan en met het andere been bij God te staan]!” (Jakobus 4:8).

Dubbelhartigheid kan weifelachtigheid en hypocrisie betekenen. Jezus haatte hypocrisie, dat eigenlijk een façade is en waarbij men zich meer bezighoudt met wat een ander van u ziet dan met het kwijtraken van het slechte in ons (Mattheüs 23:25-28). Vergeet nooit dat we God niet voor de gek kunnen houden.

“Laat de liefde ongeveinsd zijn. Heb een afkeer van het kwade en houd vast aan het goede” (Romeinen 12:9). Let goed op uw houding om deze zuiver te houden! 

Kijk of luister niet naar al wat immoreel is of wat uw geweten in het gedrang kan brengen. Zelfs kleine zonden vormen geestelijk vergif die besmettelijk zijn, infecteren en zich verspreiden (Jakobus 1:14-15; 2 Timotheüs 2:17; Galaten 5:9). De ene zonde leidt tot de volgende.

Een zuiver hart vereist juiste beweegredenen, zoals al is aangestipt onder het aspect vriendelijkheid. Paulus zei dat als hij goede werken zou doen zonder liefde het hem niets zou baten (1 Korinthe 13:3).

Onze geestelijke strijd

Paulus schreef aan de gemeenten in Galatië (Galaten 1:1-2) omdat hij geschrokken en teleurgesteld was toen hij hoorde hoeveel gemeenteleden misleid waren geraakt en op een verkeerd spoor waren gebracht door geestelijke vijanden. Eén vijand die er zowel toen als nu is, is “de tegenwoordige slechte wereld” – de slechte invloeden in de maatschappij om ons heen (verzen 3-5). Hierin wordt “het kwade goed (ge-noemd) en het goede kwaad” (Je-saja 5:20).

Het kwaad is enorm omdat “de hele wereld in het boze [Satan de duivel] ligt” (1 Johannes 5:19). Daarom hebben we de geestelijke wapens nodig die Paulus ook wel “de hele wapenrusting van God” noemde (Efeze 6:10-20).

Ook kunnen wijzelf onze eigen vijand zijn. Paulus waarschuwde vaak voor “het vlees”, waarmee hij bedoelde de egoïstische, destructieve en negatieve neiging van de menselijke natuur, zoals hij uitgebreid opsomt in Galaten 5:19-21.

Er is slechts één kracht die de menselijke natuur kan verslaan – de kracht van Gods Geest en de vrucht ervan (vers 22). 

Hoewel de sleutel tot succes de kracht van Gods Geest is, moeten wij ons aandeel leveren.
Paulus gaf de opdracht: “Wandel door de Geest en u zult zeker de begeerte van het vlees niet volbrengen” (vers 16, zie ook vers 25). Houd vast aan Gods Geest, gebruik Gods Geest, wandel en boek vooruitgang zolang u toegang hebt tot Gods Geest! (Bekijk onze video hier).
Wandelen met God houdt natuurlijk regelmatig spreken met God in gebed in.

In vers 17 beschrijft Paulus de geestelijke strijd die losbarst zodra iemand de leiding door Gods Geest probeert te volgen. Maar let op wat het ultieme doel van deze geestelijke strijd is, namelijk “elke gedachte gevangen (te nemen) om die te brengen tot de gehoorzaamheid aan Christus” (2 Korinthe 10:4-5).

Het is dus een positief teken als u deze innerlijke strijd begint waar te nemen. 

Het betekent dat u uit de zonde probeert te komen, vergelijkbaar met Mozes en de Israëlieten die Egypte probeerden te verlaten. Farao probeerde koppig om hen tegen te werken en hen in slavernij te houden. Dat was een type van hoe Satan, de wereld en uw menselijke natuur zullen proberen om u te verslaan. Maar zorg ervoor dat hun dit niet lukt!

“Nu ben ik ervan overtuigd, mijn broeders – ook ikzelf met het oog op u – dat u zelf ook vol bent van goedheid” (Romeinen 15:14). 

Laten ook wij op dezelfde wijze deze geestelijke groei najagen, zodat ooit hetzelfde van ons gezegd kan worden.